Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε νιώσει πνιγμένοι στη δουλειά, με τις υποχρεώσεις να τρέχουν, κι εμείς να παρακαλάμε να είχε 25 ώρες η ημέρα, για να προλάβουμε τα πάντα! Κι όταν φτάνεις στο «αμήν», σκέφτεσαι “Τί να κάνω; Δυό κομμάτια να γίνω;! Δεν μπορώ να βρίσκομαι παντού!”

Κι όμως, υπάρχει λύση! Ο νόμος σου δίνει τη δυνατότητα να μεταβιβάσεις την εξουσία, που σου παρέχει κάποιο δικαίωμα, σε κάποιον τρίτο, ώστε να λειτουργήσει στο όνομά σου, για λογαριασμό σου, και με έννομα αποτελέσματα, που επηρεάζουν μόνο εσένα! Αυτή η διαδικασία της μετατόπισης εξουσίας από τον εκπροσωπούμενο στον εκπρόσωπο περιγράφεται και ρυθμίζεται με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα σχετικά με την Αντιπροσώπευση και Πληρεξουσιότητα (άρθρα 211 έως 235 του Αστικού Κώδικα).

Πιο συγκεκριμένα, αν θέλουμε να δώσουμε κάποιον ορισμό στην έννοια της αντιπροσώπευσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η δήλωση βούλησης του αντιπροσωπευομένου, εκφραζομένη μέσω του αντιπροσώπου, μέσα στα όρια της εξουσίας αντιπροσώπησης. Η δε σύμβαση, που ενσωματώνει την εξουσία αυτή του αντιπροσωπευομένου και την παρέχει στον αντιπρόσωπο/εξουσιοδοτούμενο, ονομάζεται πληρεξουσιότητα.

Ποιος μπορεί να δώσει Πληρεξουσιότητα

Κάθε άτομο, που έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, έχει δηλαδή συμπληρώσει το 18^ο έτος της ηλικίας του, έχει σώας τας φρένας, και δεν έχει κάποιον περιορισμό στην άσκηση των δικαιωμάτων του, έχει τη δυνατότητα να δώσει την πληρεξουσιότητα σε άλλο άτομο να ασκήσει (σχεδόν) οποιοδήποτε νομικό του δικαίωμα, με κάποιους περιορισμούς και κάποιες σημαντικές εξαιρέσεις, που θα εξετάσουμε παρακάτω. Αυτή η δυνατότητα είναι πάρα πολύ σημαντική και γίνεται εμφανής η χρησιμότητά της ιδιαίτερα στις περιπτώσεις, όπου η απόσταση είναι εμπόδιο (βρίσκεσαι σε άλλη πόλη ή ακόμα και σε άλλη χώρα), ή ο χρόνος είναι πολύτιμος (έχεις υπερβολικό φόρτο εργασίας ή υπάρχουν προθεσμίες υποβολής αιτήσεων, δικαιολογητικών, κλπ), ή κάποιο πρόβλημα υγείας καθιστά αδύνατη την αυτοπρόσωπη εμφάνιση, ή άλλες υποχρεώσεις αποτελούν τροχοπέδη (αναγκάζεσαι να καλύψεις κάποιον συνάδελφο στην εργασία σου ή εμφανίζεται κάποια έκτακτη ανάγκη στην οικογένεια), ή ακόμα όταν κάποιος απλά δεν επιθυμεί να συμμετάσχει σε κάποιες δυσάρεστες διαδικασίες αυτοπροσώπως (για παράδειγμα σε ακροατήριο δικαστηρίου, που δικάζει την διαδικασία διαζυγίου).

Πράξεις, που μπορούν να ενεργηθούν δια πληρεξουσίου

Σαν γενικός κανόνας, οποιαδήποτε νομική πράξη, που θα μπορούσε να ενεργηθεί από τον εξουσιοδοτούντα, μπορεί να εκτελεστεί και από τον εξουσιοδοτούμενο πληρεξούσιο. Θέλεις να αγοράσεις ένα διαμέρισμα; Μπορείς να υπογράψεις ένα συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο και να δώσεις την εξουσία σε κάποιο άτομο της εμπιστοσύνης σου να προβεί σε όλες τις απαραίτητες πράξεις για την ολοκλήρωση της συγκεκριμένης εντολής: Ο πληρεξούσιος θα υπογράψει και θα υποβάλλει όλες τις δηλώσεις φόρου μεταβίβασης του ακινήτου, θα προσκομίσει όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά στην συμβολαιογράφο, θα υπογράψει το συμβόλαιο μεταβίβασης, θα εξοφλήσει το τίμημα, θα μεταγράψει την πράξη στο οικείο Υποθηκοφυλακείο ή θα την καταχωρήσει στο Κτηματολόγιο, θα πάρει αντίγραφα όλων των πράξεων και στο τέλος θα καταλήξεις να είσαι ο περήφανος ιδιοκτήτης ενός διαμερίσματος, χωρίς να έχεις κουνήσει ούτε ένα δαχτυλάκι!

Παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί στα δικαιώματα, που μπορούν να ασκηθούν δια πληρεξουσίου, καθώς και κάποιες πολύ σημαντικές εξαιρέσεις.

         α) Ο εξουσιοδοτών δεν μπορεί να συμπεριλάβει στο πληρεξούσιο περισσότερες εξουσίες απ’ όσες κατέχει ο ίδιος.

Εάν είσαι ο κύριος ενός οικοπέδου κατά ποσοστό 50% εξ αδιαιρέτου, δεν μπορείς να δώσεις την εξουσία στον πληρεξούσιο να μεταβιβάσει όλο το ακίνητο. Μπορείς μόνο να επιτρέψεις την εκποίηση του ποσοστού, που σου ανήκει, ήτοι του 50% εξ αδιαιρέτου.

         β) Υπάρχουν κάποια δικαιώματα και κάποιες εξουσίες, που μπορούν να ασκηθούν μόνο από τον ίδιο τον κύριο του δικαιώματος και από κανέναν άλλον. Αυτά τα δικαιώματα είναι τόσο προσωποπαγή, τόσο συνυφασμένα με το πρόσωπο του ιδιοκτήτη, ώστε είναι αδύνατο ή παράλογο να ασκηθούν από κάποιον άλλο, έστω και εξουσιοδοτημένο.

Για να γίνει απολύτως κατανοητή η έννοια του πρωσοποπαγούς χαρακτήρα των δικαιωμάτων ή εξουσιών αυτών, μπορούμε να σκεφτούμε τα οικογενειακής φύσεως δικαιώματα (γάμος, γονική μέριμνα, επιμέλεια ανηλίκου, προσωπική επικοινωνία γονέως με τέκνο). Θα ήταν ιλαροτραγικό να περιμένει ο γαμπρός στα σκαλιά της Εκκλησίας με την ανθοδέσμη στα χέρια και να εμφανιστεί ξαφνικά μία άγνωση εξοπλισμένη με ένα πληρεξούσιο στο χέρι! Ένα άλλο παράδειγμα είναι η συμμετοχή στις εθνικές εκλογές (η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος δεν μπορεί να γίνει δια πληρεξουσίου). Επίσης, οι ιδιαίτερες ικανότητες ενός ατόμου ή η φήμη του δεν μεταβιβάζονται ούτε μπορούν να ασκηθούν από κάποιον πληρεξούσιο (εάν υπογράψω συμβόλαιο με τον Νταλάρα για να τραγουδήσει στη συναυλία, έχω την απαίτηση να εκπληρώσει την συμβατική υποχρέωση αυτή ο ίδιος ο Νταλάρας και όχι οποιοσδήποτε άλλος, έστω και εξουσιοδοτημένος από τον ίδιο τον τραγουδιστή).

         γ) Παράνομες ή εγκληματικές πράξεις είναι εντελώς έξω από το φάσμα των εξουσιών, που μπορούν να ασκηθούν δια πληρεξουσίου.

Αυτονόητο είναι ότι δεν είναι δυνατόν να εξουσιοδοτήσω κάποιον να διαπράξει ένα αδίκημα για λογαριασμό μου! Θα είμαστε υπόλογοι των πράξεών μας αμφότεροι, εκείνος ως άμεσος αυτουργός και εγώ ως συνεργός ή ηθικός αυτουργός. Τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα, όμως, σε πολύπλοκες υποθέσεις μεγάλων νομικών προσώπων (εταιριών), όπου πρέπει να διαπιστώσουμε εάν ο Διευθύνων Σύμβουλος, ο Πρόεδρος, ο Διαχειριστής, ή άλλος νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρίας ενήργησε μέσα στα πλαίσια κάποιας εξουσιοδοτήσεως.

Όλες οι εξουσίες δεν είναι ίδιες

Ανάλογα με την πράξη, που πρόκειται να επιχειρηθεί δια πληρεξουσίου, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τρία διαφορετικά είδη πληρεξουσίου: α) την απλή εξουσιοδότηση, β) το ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, και γ) τη γενική πληρεξουσιότητα, που μπορεί να δώσει κάποιος σε έναν δικηγόρο. Ένας αρκετά εύκολος τρόπος για να διαπιστώσουμε εάν χρειαζόμαστε απλή εξουσιοδότηση ή συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο είναι να ερευνήσουμε εάν είναι απαραίτητη η συμβολαιογραφική πράξη για την διενέργεια της κύριας πράξης ή της άσκησης του δικαιώματος. Επιπροσθέτως, το Ελληνικό Δίκαιο απαιτεί την σύνταξη συμβολαιογραφικού πληρεξουσίου για να μπορούν κάποιες συγκεκριμένες πράξεις να ασκηθούν δια πληρεξουσίου. Έχοντας όλα αυτά κατά νου, μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τους τρόπους παροχής πληρεξουσίου ως εξής:

α) Αν χρειάζεσαι να έχεις κάποιον να παραλαμβάνει την αλληλογραφία σου από το Ταχυδρομείο, να κάνει τηλεφωνική σύνδεση στο διαμέρισμα, να διακόψει την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος ή ύδρευσης/αποχέτευσης, να κάνει αίτηση και να παραλάβει ένα πιστοποιητικό γεννήσεως ή οικογενειακής κατάστασης, να εκδώσει ΑΦΜ, να καταθέσει αίτηση για απονομή συντάξεως στο ΙΚΑ, να πουλήσει το Ι.Χ. επιβατηγό αυτοκίνητό σου, ή κάτι παρόμοιο, τότε δεν χρειάζεται να συνταχθεί συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο και μία απλή εξουσιοδότηση με το γνήσιο της υπογραφής θα είναι αρκετή για να αποδειχθεί η πληρεξουσιότητα και ο εξουσιοδοτημένος θα μπορεί ολοκληρώσει τις ανατεθείσες εργασίες.

β) Εάν προτίθεσαι να μεταβιβάσεις ή να αγοράσεις ακίνητη περιουσία (διαμέρισμα, οικόπεδο, αγροτεμάχιο, μαιζονέττα, κλπ), να παρασταθείς σε Ανώτατο Δικαστήριο της Χώρας, ή να εκδικάσεις Οικογενειακού Δικαίου διαφορές χωρίς να είσαι παρών, τότε θα πρέπει να εξοπλίσεις τον πληρεξούσιό σου με Συμβολαιογραφικό Πληρεξούσιο. Το έγγραφο αυτό πρέπει να συνταχθεί και υπογραφεί ενώπιον είτε 1) ενός Συμβολαιογράφου εγγεγραμμένου σε έναν από τους Συμβολαιογραφικούς Συλλόγους των Εφετείων της Επικράτειας, ή 2) ενός Γενικού Προξένου σε ένα από τα Προξενεία μας, ή τέλος 3) ενός Συμβολαιογράφου αναγνωρισμένου από την αντίστοιχη πολιτεία του εξωτερικού, με την προϋπόθεση να σφραγισθεί το Συμβολαιογραφικό Πληρεξούσιο με την Σφραγίδα της Χάγης (Αποστίλη/Apostille).

γ) Εάν χρειάζεσαι έναν Δικηγόρο να σε εκπροσωπεί σε όλες ή σε κάποιες νομικές διαδικασίες (να παρίσταται για λογαριασμό σου στο Δικαστήριο, να ενεργεί όλες τις κύριες ή παρεπόμενες πράξεις, που αφορούν στη διεξαγωγή της δίκης, όπως άσκηση αγωγών, ανταγωγών, παρεμβάσεων, προσεπικλήσεων, και ενδίκων μέσων και βοηθημάτων, να λαμβάνει ασφαλιστικά μέτρα, να επιδιώκει εκτέλεση, καθώς και να παρίσταται στην αντίστοιχες δικες, που δημιουργούνται από τις πράξεις αυτές), τότε θα χρειαστεί να ζητήσεις από την Συμβολαιογράφο να σου ετοιμάσει ένα Γενικό Δικαστικό Πληρεξούσιο, το οποίο μπορεί να έχει ισχύ το πολύ μέχρι πέντε έτη.

Η εξουσία έχει και περιορισμούς

Η πληρεξουσιότητα παύει με την ολοκλήρωση της έννομης σχέσης, για την οποία είχε εκδοθεί. Για να χρησιμοποιήσουμε το ίδιο παράδειγμα, όπως παραπάνω, για την αγοραπωλησία ακινήτου δια πληρεξουσίου εξοπλισμένου με ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία της μεταβίβασης της κυριότητας του ακινήτου, το πληρεξούσιο δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης και καθίσταται ανίσχυρο για το μέλλον. Συνεχίζει να υπάρχει στα αρχεία του Συμβολαιογράφου μόνο ως αποδεικτικό μέσον για την εγκυρότητα της υπογραφείσας πράξης μεταβίβασης της κυριότητας του ακινήτου.

Περαιτέρω, εάν δεν συνάγεται το αντίθετο, η πληρεξουσιότητα παύει με τον θάνατο ή την δικαιοπρακτική ανικανότητα αυτού, που έδωσε την πληρεξουσιότητα ή αυτού, που την έλαβε.

Σχεδόν όλες οι μορφές πληρεξουσιότητας μπορούν να ανακληθούν ελεύθερα, όποτε το επιθυμεί ο εξουσιοδοτών. Η ανάκληση αυτή παύει την πληρεξουσιότητα και εμποδίζει τον πρώην πληρεξούσιο από το να διενεργεί περαιτέρω πράξεις στο όνομα του πρώην εξουσιοδοτούντα. Η ανάκληση δεν ακυρώνει τις ήδη διαπραχθείσες ενέργειες του πληρεξουσίου, ούτε ανατρέπει τα αποτελέσματά τους. Για να είναι έγκυρη η ανάκληση, θα πρέπει να γίνει με ακριβώς την ίδια διαδικασία, όπως χρησιμοποιήθηκε για την σύνταξη του πληρεξουσίου (απλή εξουσιοδότηση ανακαλείται με απλή δήλωση, πχ. υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/1986, ενώ συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο ανακαλείται με συμβολαιογραφική πράξη ή δικαστική απόφαση). Τα αποτελέσματα της ανακλήσεως λαμβάνουν χώρα από της κοινόποιήσεώς της στον πληρεξούσιο ή στον τρίτο, προς τον οποίο απευθύνεται. Για παράδειγμα, εάν έχεις δώσει την πληρεξουσιότητα σε έναν συγγενή σου στην Ελλάδα να μαζεύει τα μισθώματα από κάποια διαμερίσματά σου και να τα καταθέτει στην Τράπεζα, αλλά διαπιστώνεις ότι δεν κάνει και πολύ καλή δουλειά, μπορείς να ανακαλέσεις την εξουσιοδότηση, να ειδοποιήσεις τον ίδιο τον συγγενή να σταματήσει να εισπράττει, αλλά και τους μισθωτές σου να παύσουν να δίνουν τα χρήματα σε αυτόν.

Ο ίδος ο πληρεξούσιος μπορεί ελεύθερα να αποδεσμευθεί από την πληρεξουσιότητα και να μην διενεργήσει πράξεις στο όνομα του εξουσιοδοτούντα, αλλά μπορεί να έχει αυξημένη ευθύνη απέναντι στο πρόσωπο, που τον εμπιστεύτηκε, σύμφωνα με τις διατάξεις για την διοίκηση αλλοτρίων.

Η μόνη εξαίρεση στην αρχή της ελεύθερης ανάκλησης του πληρεξουσίου είναι για τις περιπτώσεις, όπου το πληρεξούσιο αφορά αποκλειστικά στο συμφέρον του εντολοδόχου. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό μέσω του εξής παραδείγματος: Δίνεις το οικόπεδό σου για αντιπαροχή σε έναν εργολάβο, ώστε να κατασκευάσει μία πολυκατοικία με πολλά διαμερίσματα. Ο εργολάβος υπόσχεται να σου παραδώσει έτοιμα κάποια διαμερίσματα, ως αντάλαγμα για την αξία του οικοπέδου, και εσύ υπόσχεσαι να μεταβιβάσεις ποσοστά εξ αδιαιρέτου για την πώληση των υπολοίπων διαμερισμάτων, ώστε να πληρωθεί και ο εργολάβος. Σε περίπτωση, που δεν μπορείς να υπογράψεις αυτοπροσώπως την μεταβίβαση των ποσοστών αυτών, δίνεις την πληρεξουσιότητα στον εργολάβο να υπογράψει για λογαριασμό σου. Αυτό το πληρεξούσιο συντάσσεται για το συμφέρον του εντολοδόχου και γι αυτό τις περισσότερες φορές είναι ανέκκλητο.

Απαραίτητα δικαιολογητικά για την σύνταξη πληρεξουσίου

Εάν χρειάζεσαι κάποιο πληρεξούσιο, το πιο πιθανόν είναι να χρειαστεί να επισκευθείς το Προξενείο μας. Πριν το κάνεις αυτό, καλό θα ήταν να επικοινωνούσες μαζί μου… Αν αποφασίσεις να προχωρήσεις χωρίς τη βοήθειά μου, μην ξεχάσεις να επικοινωνήσεις με το Ελληνικό Προξενείο και να κλείσεις ραντεβού με τον υπάλληλο, που είναι αρμόδιος για την σύνταξη πληρεξουσίων.

Θα πρέπει να ετοιμάσεις και να του στείλεις μία αίτηση, που είναι διαθέσιμη στο site του Προξενείου, και ένα προσχέδιο του πληρεξουσίου (που θα το έχει συντάξει συμβολαιογράφος ή δικηγόρος) με όλες τις συγκεκριμένες εξουσίες, που θα έχει ο πληρεξούσιος (αγοραπωλησία ακινήτου, αποδοχή ή αποποίηση κληρονομίας, ανάληψη χρημάτων, κλπ). Πρέπει, επίσης, να στείλεις τα πλήρη στοιχεία του εξουσιοδοτούντος και του εξουσιοδοτημένου (ονοματεπώνυμα, πατρώνυμα, μητρώνυμα, πλήρη διεύθυνση κατοικίας, επάγγελμα, ΑΦΜ και ΔΟΥ πληρεξουσίου), καθώς και φωτοτυπίες/σαρώσεις των ταυτοτήτων ή των διαβατηρίων.

Όταν έρθει η ημέρα και η ώρα του ραντεβού, πρέπει ο εξουσιοδοτών να εμφανιστεί αυτοπροσώπως με την Ελληνική Αστυνομική του Ταυτότητα, ή το Ελληνικό Διαβατήριό του, ή (αν δεν υπάρχουν αυτά) με το Αμερικάνικο Διαβατήριο.

Εάν χρειάζεσαι διερμηνέα/μεταφραστή για το άτομο, που δίνει την πληρεξουσιότητα, το Προξενείο μας μπορεί να σου παρέχει κάποιον με κάποιο (όχι ασήμαντο) κόστος. Και μιας και αναφερόμαστε σε κόστος, κάθε σελίδα του πληρεξουσίου τιμάται στο ποσό των τριάντα ΕΥΡΩ (€ 30,00), περίπου $32,00, το οποίο περιλαμβάνει και το ακριβές αντίγραφο, που θα πάρεις φεύγοντας.

Πληρεξούσιο: ένα σημαντικό νομικό εργαλείο

Στα περίπου 20 συναπτά έτη άσκησης δικηγορίας, που ήδη έχω διανύσει, το να συντάσσω, να διορθώνω, να τροποποιώ, να μελετώ, να ερμηνεύω, να προετοιμάζω, ή να υπογράφω πληρεξούσια και εξουσιοδοτήσεις είναι καθημερινή ενασχόληση. Δεν μπορώ να καυχηθώ ότι τα έχω δει όλα, αλλά σίγουρα έχω την αίσθηση πως δεν μπορεί να με εκπλήξει κάτι ή να με βρει απροετοίμαστο. Έχω την αυτοπεποίθηση ότι είμαι έτοιμος να σας καθοδηγήσω έξω από στον νομικό λαβύρινθο και να σας προμηθεύσω με το πληρεξούσιο, που είναι κομμένο και ραμμένο στα μέτρα σας.

Αφού ταξιδέψαμε στον μεγαλειώδη και συγκλονιστικό κόσμο των νομικών εννοιών και αφού μαρτυρήσαμε την ως δια μαγείας εμφάνιση πληρεξουσίων, την υπογραφή εγγράφων μακρά χειρί, και την μεταβίβαση κυριότητας παρά μη κυρίω, πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτό το πανίσχυρο νομικό εργαλείο, το πληρεξούσιο, έχει μία μαγική και μαγευτική δύναμη!

Παρακαλώ, αφήστε παρακάτω τα σχόλιά σας, τις παρατηρήσεις σας, συμπληρώσεις ή διορθώσεις στο κείμενο, και, εάν επιθυμείτε, θα χαρώ πολύ να επικοινωνήσετε μαζί μου.